In een nieuwe column van rouwdeskundige Daan Westerink, las ik de kop: ‘Je kunt me niet verdrietig maken. Ik ben het al’. Zonder de column op dat moment te lezen, wist ik precies waar het stuk over ging, namelijk over de gemiste kansen als het gaat om omgaan met mensen in rouw.
Jarenlang heb ik hevig gerouwd om het verlies van mijn oudste zoon die aan een spierziekte overleed. 24 uur per etmaal was ik daar in meer of mindere mate druk mee. In het begin ging er geen seconde voorbij dat ik niet aan hem en aan het gemis dacht. In de loop der tijd veranderde dat, maar voordat er een uur voorbij was zonder aan hem te denken, was ik letterlijk jaren verder. Moeizaam sleepte ik me door de tijd. Soms was het leven dragelijk, soms totaal niet. Het verdriet was voortdurend aanwezig. Toen ik het na verloop van enkele maanden af en toe aandurfde om weer naar een verjaardag of andere gezellige bijeenkomst te gaan, merkte ik dat het verlies van Reinier (zo heet mijn overleden oudste) door veel mensen zorgvuldig werd gemeden. Wat was ik blij met de mensen die het onderwerp wel aansneden! Alleen werd ik dan – zeker in het begin – weleens emotioneel. Soms begon ik zelfs te huilen. En dan schrokken die mensen enorm: ‘Oh sorry, ik wilde je niet verdrietig maken!!’ Ik haastte me dan om te vertellen dat men zich zeker niet hoefde te verexcuseren. Dat ik juist dankbaar was dat mensen over Reinier en het overweldigende gemis en verdriet wilden praten. Dat me dat even minder eenzaam maakte. Dat een sorry helemaal niet aan de orde was, maar een dank je van mijn kant des te meer. Dat je mij niet verdrietig kon maken, omdat ik het al voortdurend was! Men gaf mij, door erover te beginnen, een mogelijkheid om het even te uiten en dat was juist fijn.
Inmiddels ben ik vele jaren verder. Het verdriet is anders geworden. De hevigste rouw is voor mij achter de rug. Maar door het stuk van Daan te lezen – ik leer er o.a. dat het onhandige gedrag van mensen handelingsverlegenheid heet – komt het gevoel van eenzaamheid weer even terug. En daarom ook van mij aan iedereen deze oproep: begin over verlies en gemis als je weet dat het er is. Niet in het voorbij gaan, maar alleen als je tijd hebt om ook echt aandachtig te luisteren. Je kunt iemand echt niet verdrietig maken. Dat is een rouwende al.